De Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit Heiloo (ARKH) werkt in opdracht van de gemeente en op basis van de door de gemeente vastgestelde beleidskaders aan het behoud en de totstandkoming van een goed functionerende, aantrekkelijke en toekomstbestendige leefomgeving. Daarbij wordt respectvol omgegaan met de goede kwaliteiten uit het verleden.

Met het jaarverslag legt de commissie verantwoording af aan de gemeenteraad over de onafhankelijke advisering. We lichten niet alleen de werkwijze en de cijfers toe, maar we proberen vooral ook te beschrijven en illustreren wat het maatschappelijke effect is van onze inspanningen.

Eerder in de planontwikkeling

We hechten eraan te vermelden dat we in vrijwel alle gevallen in staat zijn om in één of meerdere besprekingen te komen tot een positieve advisering. Niet zelden wordt onze inbreng, ook door initiatiefnemers, zeer op prijs gesteld. Uiteraard lukt dit niet altijd.

De commissie waardeert het zeer dat in de afgelopen jaren het gesprek over omgevingskwaliteit en de afstemming met stedenbouw en ruimtelijke ordening in een eerder stadium van de planontwikkeling op gang worden gebracht. De komende periode staan er binnen de gemeente ook wat betreft de begeleiding van initiatieven grote veranderingen op stapel.

Adviseren en inspireren

De invoering van de Omgevingswet is aanstaande, en of deze nu op 1 januari 2023 wordt ingevoerd of niet, de voorbereidingen in uw en andere gemeenten zijn in volle gang. Of het nu gaat om de inrichting van de omgevingsvisie of om de geleidelijke voorbereidingen op de ombouw naar het omgevingsplan; duidelijk is dat dit voor de gemeente een flinke kluif is, zelfs als de gemeente besluit de meeste zaken beleidsneutraal over te zetten naar het tijdelijke omgevingsplan.

Het goede nieuws is dat de beoogde cultuurverandering, die voor de invoering van het nieuwe stelsel nodig zou zijn, langzaam maar zeker op gang komt. Dit heeft met name betrekking op een meer faciliterende inzet van de lokale overheid, die met een ‘ja mits’-houding zo constructief mogelijk aan de totstandkoming van plannen gaat werken. Adviseren en inspireren aan de voorkant komt in de plaats van louter toetsen achteraf.

Instellingsbesluit en verordening

Er is de afgelopen periode door de gemeente, samen met MOOI Noord-Holland, intensief gewerkt aan de voorbereiding op de nieuwe gemeentelijke adviescommissie. U heeft daar in de vorige jaarverslagen al uitgebreid over kunnen lezen. Voor invoeringsdatum van de Omgevingswet moet de  gemeenteraad deze commissie bij verordening instellen. Er is in de wet terecht een belangrijke plaats ingeruimd voor de cultuurhistorische aspecten. Daarnaast kiezen vrijwel alle gemeenten ervoor om de commissie een bredere taakomschrijving te geven om een goede omgevingskwaliteit te bereiken (zoals het in de wet is genoemd).

In de vast te stellen verordening, gebaseerd op de modelverordening die door de VNG is uitgebracht, wordt, in lijn met de wensen van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en de Tweede Kamer, ingezet op een bredere, integrale, en meer vroegtijdige advisering. Hoe vroegtijdiger de betrokkenheid van de commissie, hoe constructiever haar advies wordt ervaren. De advisering zal oplossingsgerichter zijn en meer voelen als hulp.

VNG handreiking

In de VNG handreiking is het volgende schema opgenomen waarin wordt geïllustreerd in welke fasen de advisering kan plaatsvinden. Veel van de advisering is de laatste jaren geleidelijk verschoven van het beoordelingsgerichte (toetsende) aan het eind – in de donkerblauwe kolom – naar meer opgave- en ontwerpgerichte advisering – in de lichtblauwe kolommen.

Kennis maken

De nieuwe gemeenteraad zal in 2022 de gemeentelijke adviescommissie instellen. Wellicht een mooie gelegenheid om met de adviseurs in deze commissie kennis te maken. Bijvoorbeeld via een bezoek aan de vergadering of een werkbezoek aan één of meer inspirerende locaties.

Arie Keppler Prijs 2022

In het komende jaar vragen we ook uw aandacht voor de Arie Keppler Prijs 2022, dé Noord-Hollandse prijs voor omgevingskwaliteit. Intussen is de inzendingstermijn voor de prijs voorbij, maar het zou mooi zijn als er ook inzendingen vanuit uw gemeente zijn gekomen

Aan het eind van de as van het Ter Coulster park en achter de Ter Coulster kerk staan appartementenblokken die hard toe zijn aan renovatie (“De Rimboe”). Uiteindelijk is besloten om ze te slopen en nieuwbouw te realiseren. De nieuwe appartementen kunnen dan voldoen aan de laatste eisen van duurzaamheid. In eerste instantie ging het om 56 woningen, maar gemeente en de omwonenden vonden vijf lagen te hoog. Er komen nu 46 woningen in een U-vorm, drie hoog aan de kant van het spoor en twee hoog aan de kant van de ingang tot het terrein.

In twee collegiale overleggen wordt de commissie meegenomen in de plannen. Het gebied is vrij groen en kan qua volume wel wat hebben. Het object moet wel goed in zijn omgeving passen. In dit geval vrij onopvallend en niet te formeel. Er zijn ook zorgen voor de kwaliteit van de woningen op de begane grond. Een aangepast plan met een asymmetrische vorm V-vorm sluit beter aan bij het informele karakter. De commissie geeft wel aan dat het verschil in materiaal nog te gekunsteld aandoet. Ook het parkeren lijkt nog vrij willekeurig te zijn ingedeeld. Een organische indeling met halfverharding heeft de voorkeur. In verband met de klimaatadaptie is het ook aan te bevelen  om te kiezen voor doorlatende bestrating, zodat het riool wordt ontlast en het grondwater geleidelijk wordt aangevuld.

Eerste plan, Moke Architecten

Bij grotere plannen is de stedenbouwkundige van de gemeente vaak aanwezig om met de commissie van gedachten te wisselen over de mogelijkheden. Rondom het gemeentehuis van Heiloo zijn er diverse ontwikkelingen te verwachten. De commissie heeft al verschillende plannen hiervoor te zien gekregen. Deze keer betreft het de wens van de initiatiefnemer om op de plek van een horecagelegenheid 32 appartementen te realiseren. De stedenbouwkundige heeft een analyse gemaakt van het gebied en randvoorwaarden gesteld voor de massaopbouw. Er worden ook referenties getoond van mogelijke architectuur.

De commissie vindt dat verspringing in de rooilijn goed voor te stellen is. Een volume dat hoger wordt is ook nog wel mogelijk, maar het lijkt nu met 12.5m hoog teveel van het goede. Er moet goed gekeken worden naar de hoogtes van de aanpalende panden en aan de overkant van de weg. De volumes hebben misschien wel verschillende kappen, maar eronder loopt het door als één wand. De commissie verwacht hier parcelering om de individualiteit te benadrukken. Heiloo blijft tenslotte en dorp en niet een stad. De architectuur is wel heel erg historiserend. Het mag wat haar betreft eigentijdser worden. De overige ontwikkelingen die zij heeft gezien, zijn dit ook. De bestaande monumentale bomen meer ruimte geven is een toegevoegde kwaliteit en geeft identiteit aan de plek. Misschien kan de tussenruimte worden ingevuld in combinatie met de groene ruimte rondom het gemeentehuis, zodat er een doorlopend parkgebiedje ontstaat passend bij de groene kwaliteiten van Heiloo.

Referenties voor de architectuur, EWP Ingenieurs, bron Google afbeeldingen

De adviezen zijn openbaar en worden uitgebracht aan het college van B&W. In het jaar 2021 zijn vrijwel alle adviezen van de commissie overgenomen door het college van B&W.

In één geval is het college contrair gegaan. Het betrof een erfafscheiding in het gebied Zuiderloo. De ARKH was van mening dat er sprake was van armoedig en rommelig materiaalgebruik dat afbreuk deed aan het straatbeeld en daarom niet paste binnen de uitgangspunten van het beeldregieplan ‘Zuiderloo’. De gemeente heeft aangegeven dat de erfafscheiding aan de hand van de sneltoetscriteria voor erfafscheidingen uit de welstandsnota diende te worden beoordeeld. Het beeldregieplan ‘Zuiderloo’ is namelijk nooit aan de welstandsnota toegevoegd als beoordelingskader. De voorkeur gaat altijd uit naar een erfafscheiding van haagplanten zoals liguster, haagbeuk of volledig te begroeien gazen hekwerken. De heidematten zullen binnen enige jaren verschrompelen en uiteindelijk gaat hederagroei er voor in de plaats komen. De gemeente was daarom van mening dat de heidematten in dit geval toegestaan konden worden.

Adviezen ruimtelijke plannen, kwaliteitsgesprekken, procesbegeleiding, beleidsontwikkeling

In 2021 is de commissie betrokken geweest bij diverse ruimtelijke plannen, zoals de inrichting van het GGZ terrein, de locatie GP Groot, de BAZA locatie in Zuiderloo, de ruimtelijke randvoorwaarden voor een tweede sporthal. Ook kwam de situatie met de bevoorrading bij het winkelcentrum ’t Loo ter sprake.

‘Spelregels’ landgoed Willibrordus, Mecanoo architecten

Ondersteunende activiteiten

De adviseurs van MOOI Noord-Holland doen meer dan hun werk in de gemeentelijke adviescommissies. Wij ondersteunen vrijwel alle gemeenten in Noord-Holland bij het behoud en de ontwikkeling van omgevingskwaliteit. Voor Heiloo hebben wij de volgende ondersteunende activiteiten uitgevoerd:

Procesbegeleiding: de stedenbouwkundigen van de BUCH schakelen regelmatig een adviseur van MOOI Noord-Holland in voor een zogenaamd Vooroverleg Omgevingskwaliteit (VOK). In een vroeg stadium kan de stedenbouwkundige een overleg plegen met één van de adviseurs. In de regel is dit de gemandateerde van de commissie. In 2021 betrof het onder andere de BAZA locatie.

Ook de Kwaliteitsteams vallen onder de procesbegeleiding. De gemeente heeft in oktober 2019 het Q-team Zandzoom Heiloo ingesteld. Ron Baltussen, als lid van de ARK Heiloo, heeft het lidmaatschap hierin. Periodiek wordt aan de voltallige commissie gerapporteerd en in geval van twijfel wordt deze geraadpleegd.

In de loop van 2021 zijn naast enkele individuele kavels ook een paar grote stedenbouwkundige verkavelingen uitgewerkt om bijna een vergunning aan te vragen. Vooralsnog worden de ambities die in het Ruimtelijk Kwaliteitskader Zandzoom zijn vastgelegd goed ingevuld. Met name de ontwikkeling “Zomerzand” van de ontwikkelaar Amante en de invulling van het plan “Liefting” van Timpaan zijn twee mooie voorbeelden. Helaas liggen de ontwikkelingen in afwachting van de procedure rondom het bestemmingsplan nu even stil. In de loop van 2022 zal een en ander weer opgepakt worden.

Ontwikkelingen Zandzoom Heiloo, uit de presentatie van Q-teamlid Ron Baltussen

Beleidsontwikkeling: de gemeente Heiloo heeft  de opdracht gegeven om de huidige welstandsnota te actualiseren tot een heldere, compacte en bruikbare nota, met een vergelijkbare opzet en structuur als de nieuwe nota’s van de overige BUCH gemeenten. Er ligt intussen een concept.

Inhoudsopgave Nota Omgevingskwaliteit Heiloo (concept)

Commissievergadering via Teams

Tot slot

Met dit jaarverslag geven we inzicht in de manier waarop de Adviescommissie voor Ruimtelijke Kwaliteit Heiloo aan de hand van de geldende beleidskaders adviseert over goede omgevingskwaliteit binnen uw gemeente. Dit is een doel waar wij ons graag voor inzetten en aan bijdragen. We doen dat zoveel mogelijk in het openbaar en in dialoog met betrokkenen.

De plannen in dit jaarverslag zijn slechts een greep uit de vele uiteenlopende plannen waarover de commissie dit jaar heeft mogen adviseren. Wij nodigen u van harte uit om in 2022 (digitaal) bij ons binnen te lopen en zelf te ervaren hoe boeiend en genuanceerd de advisering over omgevingskwaliteit is.